Kategori: Makaleler

Laterit Neden Kırmızı? (Bildiğiniz toprak hikâyelerinden farklı bir kapak yazısı…) Aranızda meraklı arazi tutkunları, doğa yürüyüşçüleri ya da “toprak rengine neden bu kadar takıldın?” diye bakıp duran arkadaşlar varsa — bendeniz de tam o listenin başındayım. Bir gün kırmızı toprakla karşılaşıyor, “Bu ne lan?” diyorum. Derken öğrendim ki, bu toprak aslında bir macera; yılların ve yılların kimyasal sürecinin neticesi. Hadi gelin birlikte bu kırmızı sahneye, bu “Laterite” toprağına biraz daha yakından bakalım; sırları açalım, köklerine inelim, bugünüyle ve yarınıyla konuşalım. — Kökenler: Kırmızının Matematiği Kısaca söylemek gerekirse, laterit dediğimiz malzeme aslında yoğun bir aşınma ve yıkanma (leaching) sürecinden geçmiş bir…

İyi Niyet Nasıl Yazılır? Psikolojik Bir Perspektiften Derinlemesine İnceleme Bir psikolog olarak, insan davranışlarını anlamaya ve çözümlemeye çalışırken, çoğu zaman insanların içsel dünyasında neyin nasıl işlediğini keşfetmek oldukça ilginç bir yolculuk olur. Bazen, en basit gibi görünen bir şey, örneğin bir kelimenin doğru yazılışı, derin bir anlam taşıyabilir. Bugün “iyi niyet” kavramının psikolojik boyutlarını ve insanların davranışlarına nasıl yansıdığını ele alacağız. Peki, “iyi niyet” nasıl yazılır? Bu soru sadece bir yazım hatası mı, yoksa insan psikolojisinin derinliklerine inmek için bir fırsat mı? İyi Niyetin Bilişsel Temelleri İyi niyet, sadece bir yazım hatasından ibaret bir konu olmaktan çok daha fazlasıdır. Bilişsel…

İyilik Ne Demek Uzun? Tarihsel ve Akademik Bir İnceleme Tarihsel Arka Plan İyilik kavramı, insanlık tarihi boyunca hem gündelik yaşamda hem de felsefi düşüncede merkezî bir yer tutmuştur. Antik Yunan’da Platon için “İyi” (the Good) evrenin ve bilginin kaynağı olarak ele alınmış; varlık ve değer arasında sıkı bir bağ kurulmuştur. [1] Aristoteles ise etik düşüncesinde “insanın amacı” olarak iyiliği öne çıkarır: erdemli bir yaşamın, mutluluğa (eudaimonia) götüren yol olduğunu belirtir. [2] Orta Çağ’da bu düşünce, dinî geleneklerle birleşmiş; örneğin İslam düşüncesinde her varlık içinde “iyilik” hâliyle yaratılmış sayılmıştır. [3] Modern döneme gelindiğinde ise iyilik kavramı, sadece bireysel eylemler anlamında değil; toplumsal,…

Amelelik Yapmak Ne Demek? Gelecekteki Anlamı Üzerine Vizyoner Bir Bakış Amelelik yapmak, geleneksel anlamıyla bedensel gücü kullanarak yapılan işlerin tanımıydı. Ancak gelecekte bu kavram nasıl evrilecek? Endüstriyel devrimden dijital devrime, robot teknolojilerinin yükseldiği bir dünyaya doğru ilerlerken, amelelik yapmak ne anlam ifade edecek? Ve erkekler ile kadınlar bu değişim karşısında nasıl farklı stratejiler geliştirecekler? Bu yazıda, ameleliğin geleceğini anlamak için bu sorulara cevap arayacak ve gelecekteki etkilerine dair vizyoner bir bakış açısı sunacağız. Gelecekte Amelelik Yapmak: Erkeklerin Stratejik ve Analitik Yönleri Geleceğe baktığımızda, amelelik kavramı kesinlikle değişim gösterecek. Bugün, amelelik, ağır fiziksel iş gücünü ifade ederken, teknoloji ilerledikçe fiziksel gücün…

Isı Nedir? İlkolkul Perspektifinden Psikolojik Bir Bakış Bir psikolog olarak insan davranışlarının nedenlerini anlamak benim en büyük merakım. Her gün, insanların duygularını, düşüncelerini ve tepkilerini çözümlemeye çalışırken, bazen çok basit görünen kavramların aslında ne kadar derin psikolojik etkiler yaratabileceğini fark ediyorum. Mesela, “Isı nedir?” sorusu… Dışarıda sıcaklık arttığında, ya da birisi bize dokunduğunda nasıl hissettiğimizi sormak, bir çocuğun bu soruya nasıl cevap verdiğini görmek, yalnızca fiziksel bir deneyimden çok daha fazlasıdır. Isı, aslında insan psikolojisinin derinliklerine işaret eden bir kavram olabilir. Bu yazıda, ısının sadece fiziksel bir olgu olmadığını, aynı zamanda duygusal, bilişsel ve sosyal boyutlarıyla nasıl içsel deneyimlerimizi şekillendirdiğini…

Lama Kaç Ayda Doğurur? Bir Doğum Hikâyesi Bir sabah, And Dağları’nın uzak köylerinden birinde, doğayla iç içe bir yaşam süren Maria, lambasının doğumunu bekliyordu. Bu sıradan bir doğum değildi, çünkü bu, köyün tarihi boyunca izlenen en özel anlardan biriydi. Maria, ona yıllarca eşlik eden ve sadık dostu olan laması Valentina’nın hamileliğini heyecanla izliyordu. Bir sabah, Valentina’nın yavaşça yürüdüğünü ve karnının biraz daha şişmiş olduğunu fark etti. “Doğum zamanı geldi,” diye düşündü Maria, ama aynı zamanda bir gerginlik ve merak da vardı. Lama, tam olarak kaç ayda doğururdu? Valentina, Maria’nın yakın arkadaşıydı. Onlar, birlikte tarlada çalışmış, birlikte nehirde su taşımışlardı. Bu…

Evlenmeden Önce Jinekoloğa Gidilmeli Mi? Bir Tarihsel Perspektiften Bakış Geçmişi Anlamak: Kadın Sağlığı Üzerine Bir Tarihçinin Samimi Girişi Tarihe bakarken, bazen bir toplumun, bir dönemin ya da bir geleneksel pratiklerin ardında ne gibi derin anlamlar, dönüşümler ve kırılma noktaları yattığını merak ederim. Geçmişe dönüp bakmak, aslında bugünün nasıl şekillendiğini anlamamıza yardımcı olur. Kadın sağlığına dair günümüzün tartışmaları, bir zamanlar kapalı kalmış ve gizli tutulmuş birçok konu hakkında seslerin yükseldiği bir dönemin yansımasıdır. Örneğin, “Evlenmeden önce jinekoloğa gidilmeli mi?” sorusu, sadece tıbbi değil, kültürel ve toplumsal anlamda da ciddi bir geçmişe sahiptir. Yıllar önce, bu tür bir soru neredeyse tabu kabul…

Evin Damı Neresi? Ekonomi Perspektifinden Bir İnceleme Kaynakların Sınırlılığı ve Seçimlerin Sonuçları Ekonomi, kaynakların sınırlı olduğu bir dünyada, bu kaynakların nasıl en verimli şekilde kullanılacağına dair kararlar almayı gerektiren bir bilim dalıdır. İnsanlar her gün bu soruyu kendilerine sorar: “Nereye yatırım yapmalıyım?”, “Hangi ürün daha değerli?”, “Nasıl daha fazla kazanabilirim?”. Bu soruların cevabı, yalnızca bireysel seçimler değil, aynı zamanda toplumların genel refahını da etkiler. “Evin damı neresi?” sorusu, aslında bu kaynaklar ve seçimlerin sonuçlarını düşündürten önemli bir metafordur. Bir kişinin evi, güvenli bir yaşam alanı sağlar; ancak, damı, hem fiziksel hem de sembolik olarak, evin en yüksek noktasını temsil eder.…

Merhaba arkadaşlar — bugün sizlerle eski bir şiir mısrasında geçen ve kulağımıza biraz “esrarengiz” gelen bir ifadenin peşine düşüyoruz: “berg‑i dıraht”. Bu üç kelimelik ifade, bize sadece bir ağacın yaprağını anlatmıyor; aynı zamanda dilin, kültürün, şiirin ve zamanın iç içe geçtiği bir kapı aralıyor. Hadi birlikte açalım. — Kelimelerin kökenine bakış: “berg”, “rıraht”, “dıraht” “Berg‑i dıraht” ifadesi Osmanlı Türkçesi’nin klasik edebî bir kullanımında karşımıza çıkıyor. “Berg” kelimesi “yaprak” anlamına geliyor; “dıraht” (çoğulu “dirahtân” ya da “dırahtlar”) ise Farsça/Osmanlıca kökenli olup “ağaç” anlamında kullanılıyor. ([nedirnedemek.com][1]) Yani, literal olarak “ağacın yaprağı” diye çevrilebilir. Ayrıca şu kayıtlara da rastlıyoruz: “berg‑i dıraht : Ağaç…

40 Yaşından Sonra Kolajen Kullanılır Mı? Güç İlişkileri ve Toplumsal Düzen Üzerine Bir Siyaset Bilimi Perspektifi Toplumsal Düzen ve Güç İlişkileri: Kolajen ve İktidar Arasındaki Bağlantılar Günümüzde güç ilişkileri, toplumsal düzen ve bireylerin yaşama biçimleri arasında çok daha derin bağlantılar kurulmaktadır. İktidar, sadece devletle sınırlı kalmaz; bireylerin bedenleri, alışkanlıkları, tercihlerine kadar her şeyin şekillendirilmesinde etkili olur. Toplum, bazen sağlık, estetik ve kişisel bakım gibi alanlarda bile bilinçli ve bilinçsiz ideolojik yönlendirmelerle bireylerin seçimlerini etkileyebilir. Kolajen, son yıllarda sağlıklı yaşlanma ve güzellik endüstrisinin gözdesi haline gelmiş bir bileşendir. Ancak, bu bileşenin kullanımının toplumdaki güç ilişkileriyle nasıl kesiştiğini düşündüğümüzde, sadece biyolojik bir…